Bereikbaar in de bergen

In de bergen van Scandinavië kun je er niet vanuit gaan dat je bereik hebt met je smartphone. Hoe kun je contact maken met de bergreddingsdienst? Hoe kunnen thuisblijvers jou bereiken in geval van nood? In deze blog leggen we uit wat de mogelijkheden zijn. We bespreken o.a. de volgende satellietcommunicators:

• SPOT Gen3
• SPOT X
• Garmin InReach Explorer+ en SE+
• Garmin InReach Mini
• Garmin GPSMAP 66i.

Gebruik een satelliettelefoon of satellietcommunicator altijd buiten, met goed zicht op de hemel.

Noodtelefoon en mobiele telefoon

Maak je een tocht van hut naar hut? In Zweden zijn alle hutten van de STF voorzien van een noodtelefoon waarmee je de politie kunt bereiken. Op de Zweedse kaarten zijn deze telefoons aangeduid met een rood telefoonsymbool. In Noorwegen zijn de bemande hutten voorzien van een telefoon. Op de kaarten staat dit niet aangegeven.

Op de DNT website ut.no wordt (in het Noors) per hut aangegeven of er mobildekning is in de omgeving en zo ja, waar precies (zoals bij de Rostahytta). Ook op de STF-site wordt de mobiltäckning per hut aangegeven, in het Zweeds (zoals bij de Såmmarlappa-hut). In de Zweedse bergen is zelden mobiel bereik. In beide landen bel je 112 in geval van nood. Het inschakelen van de bergreddingsdienst in beide landen is kosteloos.

Bieden de aanwezige noodtelefoons en eventuele mobiele dekking voldoende zekerheid voor jou? Dit is een persoonlijke keuze die afhangt van de risico’s die je loopt; zijn die voor jou acceptabel? Er is wat risico betreft wel een verschil tussen een huttentocht op een populaire route en een solo-kampeertocht in een wildernisgebied.

Satelliettelefoon

Gelukkig is er technologie voorhanden waarmee via een satelliettelefoonnetwerk contact kan worden gelegd met de bergreddingsdienst. Allereerst is er de satelliettelefoon. Met dit apparaat, vergelijkbaar met een ouderwetse GSM, kun je (vrijwel) wereldwijd bellen en SMS-en via een satellietnetwerk. Er zijn twee van zulke netwerken die mobiele telefonie bieden, Iridium en Globalstar. Het zuiden van Scandinavië wordt wel gedekt door Globalstar, het uiterste noorden niet meer. Voor gebruik in Lapland is daarom Iridium aan te raden, dat wereldwijde dekking heeft. Let wel, het toestel moet een flink deel van de hemel kunnen “zien” voor communicatie met een satelliet. Een satelliettelefoon kan daarom niet of nauwelijks worden gebruikt in een dicht bos, in een diepe kloof of binnenshuis.

Een Iridium-toestel zoals de Iridium 9555 kost al gauw €1000 en daar komt nog een kostbaar maandabonnement of prepaid kaart bij. Daarom is huur van een toestel inclusief abonnement voor de duur van je reis waarschijnlijk de beste optie. Ook dit is tamelijk prijzig, enkele tientjes per dag. Huren kan bijvoorbeeld bij Airport Telecom op Schiphol.

Satellietcommunicator (satellite messenger)

Gelukkig zijn er de laatste jaren nieuwe en goedkopere technologieën op de markt verschenen die gebruikt kunnen worden om in geval van nood SMS-berichten te kunnen sturen als je buiten bereik bent van een mobiel netwerk. De communicatie gaat via een satelliettelefoonnetwerk en je kunt met een dergelijk apparaat niet bellen. De apparaten bevatten een GPS-ontvanger waardoor ze exact weten waar ze zich bevinden. Je positie wordt meegestuurd met het SMS-bericht. Er zijn verschillende van dit soort satellietcommunicators en de ontwikkeling gaat snel. Dit blog beschrijft de situatie van eind 2019.

SPOT Gen3

Een SPOT Gen2, een voorganger van de Gen3, die nog steeds ondersteund wordt.

De SPOT satellite messenger was de eerste satellietcommunicator op de markt en hij bestaat nog steeds. Het laatste model heet SPOT Gen3, maar de Gen1 en Gen2 worden ook nog ondersteund. Met een SPOT kun je drie verschillende berichten versturen naar een vaste en beperkte lijst ontvangers. De berichten en de ontvangers stel je vooraf in via de SPOT website. Samen met de berichten wordt je positie verstuurd. Hiermee kun je een groep thuisblijvers bv. dagelijks voorzien van je positie en een “OK” bericht. Daarnaast kun je het apparaat zo instellen dat het elke paar minuten je positie verzendt (“tracking”). Een thuisblijver kan jou zo bijna “real time” volgen. SPOT heeft bovendien een SOS-knop waarmee waar ook ter wereld de lokale hulpdienst kan worden ingeschakeld. Deze hulp bij noodgevallen verloopt via GEOS  International Emergency Response Coordination Center. Vooraf geef je op de SPOT website informatie over je tocht en voer je twee contactpersonen op die in geval van nood kunnen worden bereikt door GEOS.

Het apparaat weegt slechts zo’n 150 gram inclusief batterijen. De SPOT wordt gevoed door enkele AAA batterijen die zeer lang meegaan (gebruik lithium batterijen in de winter). SPOT werkt alleen als deze in de buitenlucht wordt gebruikt. Met apparaat moet namelijk minstens drie GPS-satellieten en een communicatiesatelliet kunnen “zien”. Er is daarom zicht op een flink stuk hemel nodig om zowel nauwkeurige GPS positiebepaling als het verzenden van het bericht met succes te kunnen laten verlopen. Versturen van een bericht van achter het raam in een warme berghut mislukt in onze ervaring altijd en je kunt ook problemen ondervinden in een (dicht) bos en in een diepe, nauwe kloof met weinig zicht op de lucht. Belangrijk is de voorkant van het apparaat naar de lucht te laten wijzen omdat de antenne van de SPOT gevoelig is in één richting. Je moet de SPOT daarom op de grond leggen voor gebruik. Het kan een aantal minuten duren voordat het bericht is verzonden. We hebben ondervonden dat een bericht om onverklaarbare redenen soms niet aankomt, dus 100% betrouwbaar lijkt het systeem niet.

De SPOT Gen3 is o.a. te koop bij Zwerfkei voor ca. €150 en is daarmee in aanschaf verreweg de goedkoopste van alle satellietcommunicators. Je hebt daarnaast een abonnement nodig om de SPOT Gen3 te kunnen gebruiken. Controleer de actuele stand van zaken wat betreft gebruikskosten vóór aanschaf. In het verleden heeft het (verplichte) jaarabonnement tot zo’n €250 gekost, maar door de komst van technologisch betere concurrenten met gunstige abonnementsvormen is er sinds enkele maanden een mogelijkheid tot het afsluiten van een maandabonnement. Als je het apparaat voor één (korte) reis wil gebruiken, kost dit “flex basic” abonnement momenteel voor het eerste jaar $60 (maandabonnement, aansluitkosten en jaarlijkse flexkosten). Let wel, een opsporingsactie door de reddingsdiensten valt niet onder een abonnement (maar is in Noorwegen en Zweden gratis).

SPOT Gen3 is goedkoop, lichtgewicht en heeft een zeer lange batterijlevensduur. Het is een eenvoudig apparaat met beperkingen. SPOT maakt gebruik van het Globalstar satellietnetwerk. De dekking voor SPOT Gen3 is in heel Scandinavië goed.

Een groot nadeel is dat er geen tweewegcommunicatie mogelijk is. Het thuisfront kan jou geen berichten sturen in geval van nood. Als je de reddingsdienst oproept heeft deze geen verdere informatie over de situatie waarin je je bevindt en moet deze dus aannames maken over wat voor soort hulp je nodig hebt en hoe snel. Bovendien weet je nooit zeker of het noodsignaal de reddingsdienst bereikt heeft tot het moment dat ze je komen halen. Kortom, met de SPOT Gen3 koop je een relatief voordelig apparaat dat door zijn eenvoud wel een “gebruiksaanwijzing” heeft.

SPOT X

Met SPOT X hebben we zelf geen ervaring. Het is een volkomen ander apparaat dan zijn eenvoudige broertje. Het is te koop bij o.a. Bever voor ruim €300. Het is een apparaat met een schermpje en een toetsenbord en is dan ook groter en zwaarder (200 gram) dan de Gen3. De SPOT X heeft een ingebouwde accu die alleen via een kabeltje kan worden opgeladen. Het belangrijkste verschil met de Gen3 is dat tweewegcommunicatie mogelijk is. Het grote nadeel van de Gen3 is hiermee opgeheven. Je kunt communiceren met thuisblijvers en ook met de hulpdiensten. Het is mogelijk via de SPOT website vooraf een aantal standaard berichten te programmeren die eenvoudig kunnen worden verstuurd naar een lijst ontvangers. Via een micro USB-kabel worden de ingestelde berichten en ontvangers op het toestel gezet. Met behulp van het toetsenbord kun je berichten invoeren.

Het inroepen van hulp bij een noodgeval verloopt via het Globalstar netwerk en wordt door GEOS gecoördineerd.  De dekking voor SPOT X (zenden + ontvangen) zou volgens het diagram goed moeten zijn, al zit het uiterste noorden van Scandinavië aan de randen van het gebied waar goed bereik geldt. Het abonnement voorziet in een eigen (Amerikaans) telefoonnummer waardoor iedereen je een SMS kan sturen. Maar let op! Je betaalt voor ieder binnenkomend bericht. Het goedkoopste maandabonnement is hetzelfde “flex basic” abonnement als voor de Gen3. Hierbij krijg je slechts 20 berichten per maand, verstuurd en ontvangen samen. Het versturen van een standaardbericht naar de standaard lijst ontvangers zit wel inbegrepen in het abonnement.

Op basis van de ervaring van anderen willen we vermelden dat ook de SPOT X niet 100% betrouwbaar is wat betreft het verzenden (en ontvangen) van berichten en dat het apparaat voor goede communicatie in een onhandige stand dient te worden gehouden in verband met de gevoeligheid van de antenne. De basale kompas- en GPS functionaliteit die het toestel biedt is niet de moeite waard: gebruik een echt kompas en echte GPS als je dit nodig hebt.

Garmin InReach Explorer+ en SE+

De Garmin InReach Explorer+. Zijn broertje de SE+ ziet er hetzelfde uit, maar is geel in plaats van oranje.

Garmin, bekend GPS producent, heeft enkele satellietcommunicators in het assortiment sinds ze in 2016 het bedrijf DeLorme hebben overgenomen dat deze technologie oorspronkelijk ontwikkeld heeft. De InReach Explorer+ en SE+ bieden wat communicatie betreft dezelfde functionaliteit. We bespreken ze daarom samen. Deze toestellen bestaan sinds enkele jaren en zijn alweer bijna achterhaald door een nieuwer model. Beide varianten van de InReach bieden tweewegcommunicatie. Je kunt zowel berichten versturen als ontvangen. De InReach biedt de mogelijkheid om een actueel weerbericht op te vragen voor je huidige locatie. In STF hutten geven de huttenwachten je het dagelijkse weerbericht door. Als je een tocht via onbemande Noorse hutten of een kampeertocht in de wildernis maakt, dan kan een weerbericht zeer waardevolle informatie geven en vergroot het de veiligheid van je tocht. Dit is een groot voordeel ten opzichte van de SPOT X.

De InReach is te koop via diverse webwinkels. Het zijn prijzige apparaten: de Explorer+ kost zo’n €450 en de SE+ €400. Daarnaast moet je een abonnement afsluiten voor gebruik; een Freedom Veiligheid maandabonnement is beschikbaar. Gebruik van het toestel gedurende één maand per jaar kost dan zo’n €50 (inclusief jaarlijkse kosten van €30), vergelijkbaar met SPOT. Het versturen van niet-standaard berichten en opvragen van een weerbericht is zeer beperkt mogelijk (10 stuks) voordat er extra kosten per bericht in rekening worden gebracht. Ook het ontvangen van berichten wordt hierbij opgeteld, waarschuw je contacten hiervoor om hoge kosten te vermijden! Voor €20 extra heb je een abonnement met 40 berichten (zenden en ontvangen opgeteld). Standaardberichten versturen kan echter onbeperkt binnen de “Freedom” abonnementen. Ook “tracking” functionaliteit is inbegrepen.

De InReach gebruikt het Iridium-satellietnetwerk dat wereldwijd dekking heeft. Het verzenden van berichten lijkt betrouwbaarder dan bij de SPOT; dankzij een andersoortige antenne hoeft het apparaat niet in een specifieke positie te worden gehouden. Ook krijg je een verzendbevestiging. Let wel: het apparaat (eigenlijk: de antenne) heeft zicht nodig op een flink stuk buitenlucht, zoals bij alle satellietcommunicatie.

Op de InReach kun je drie standaardberichten en een lijst ontvangers instellen. Dit doe je vooraf via de InReach website. De drie standaardberichten kun je gratis versturen zo vaak je wil! Daarnaast kun je een onbeperkt aantal vooraf gescheven berichten instellen die niet gratis te versturen zijn. Alle standaardberichten en vooraf geschreven berichten kun je via het toestel eenvoudig verzenden. De positie van de InReach wordt dan meegestuurd. Bovendien kun je ter plekke een bericht invoeren en versturen. Via het apparaat gaat dit enigszins moeizaam, maar met een via bluetooth gekoppelde Earthmate app kun je eenvoudig op je smartphone berichten invoeren en met de InReach versturen. Via een SOS-knop kun je een tweewegverbinding leggen met de lokale hulpdiensten (via GEOS).

Het verschil tussen de InReach Explorer+ en SE+ is de GPS functionaliteit die het apparaat biedt. De Explorer+ kan een beperkte verzameling topografische kaarten laden. Via het toestel kun je waypoints markeren. Vooraf, via een website, kun je een track invoeren. Bovendien biedt het toestel een elektronisch kompas en een hoogtemeter op basis van luchtdruk. De SE+ heeft slechts zeer basale navigatiefunctionaliteit. Echter, ook van de Explorer+ is de navigatie-functionaliteit beperkt. Zo kun je bijvoorbeeld niet Garmin BaseCamp gebruiken en zijn de kaarten niet routeerbaar. Onze mening: wil je een GPS gebruiken om te navigeren, koop een echte GPS. Laat de InReach in je rugzak zitten met een volle accu voor de communicatie en voor een eventueel noodgeval. En daarmee komen de nieuwere modellen, de InReach Mini en (wellicht) GPSMAP 66i in beeld. De InReach Explorer+ en SE+ kunnen interessante opties blijven als je een afgeprijsd of goedkoop tweedehands exemplaar op de kop kunt tikken.

Garmin InReach Mini

Te koop bij o.a. Bever voor €350. De mini is goedkoper dan de grotere InReach modellen en nog veel kleiner en lichter ook (100 gram, tegenover ruim 200 gram voor de grotere InReach). Je krijgt daarvoor goeddeels dezelfde functionaliteit als die de InReach SE+ biedt: berichten versturen en ontvangen, SOS, weerberichten opvragen, tracking en zeer basale navigatie. Het apparaatje heeft dezelfde antenne als de grotere InReach en een heel klein maar goed leesbaar schermpje. De knoppen zitten aan de zijkanten. Het noodzakelijke abonnement is hetzelfde als voor de grotere InReach. De Mini heeft geen hoogtemeter.

Een standaardbericht versturen naar een vooraf ingevoerd contact gaat eenvoudig via het apparaat, voor de overige functies heb je eigenlijk wel de smartphone met Earthmate app nodig. Op de Garmin Explore website zijn vooraf standaard berichten, contacten, waypoints, etc. in te stellen.

Net als bij zijn grote broers raden we aan een volwaardig GPS-toestel te kopen als je gebruik wil maken van GPS-navigatie. In geval van nood zou je je de Mini gebruiken om naar een vooraf ingesteld waypoint (zoals een hut) te navigeren (zonder kaart, via een rechte lijn).

Garmin GPSMAP 66i

Sinds een half jaar pas te koop via diverse webwinkels voor zo’n €600. De aanschafkosten zijn hoog, maar daarmee heb je een volwaardige Garmin GPS met (bijna) volwaardige tweeweg satellietcommunicatie. Zelf hebben we ervaring met diverse Garmin GPS-toestellen waaronder de GPSMAP 64st, maar niet met deze. Het bespreken van de GPS-functionaliteit valt buiten het bestek van deze blog.

De 66i is een nieuw lid van de moderne GPSMAP 66-serie van Garmin. De 66i is een flink apparaat om in je hand te houden en weegt iets meer dan de andere apparaten die we bespreken. Je krijgt daar wel de gecombineerde GPS- én satellietcommunicatie voor. Het toestel is uitgerust met moderne technologie zoals een flink scherm, goed leesbaar met hoge resolutie, en Wifi en bluetooth mogelijkheden. Het bevat een elektronisch kompas en hoogtemeter. Een app is niet nodig om berichten te versturen. Op de Garmin Explore website kun je vooraf de (gratis) standaardberichten en vooraf ingestelde berichten invoeren.

Afgaande op ervaringen van anderen, is dit heel nieuwe toestel (nog) niet perfect. Het loopt van tijd tot tijd nog vast, maar dit wordt gaandeweg verbeterd door Garmin met firmware updates. De 66i is uitgerust met InReach functionaliteit zoals berichten sturen en ontvangen en uiteraard SOS, maar niet met de zo nuttige weerberichten. Dit komt wellicht nog in de nabije toekomst. Uiteraard is een abonnement nodig voor satellietcommunicatie.

Je koopt dit apparaat in de eerste plaats voor navigatie en als je voortdurend navigeert, vreet dat batterij. Helaas is de 66i voorzien van een interne, oplaadbare accu, niet van verwisselbare batterijen zoals de GARMIN Etrex en GPSMAP 64 modellen. Uiteraard hebben we geen heel duidelijk beeld van hoe lang je op één accu intensief kunt navigeren in winterse omstandigheden, maar het lijkt raadzaam te zorgen dat je onderweg kunt opladen! In veel Noorse hutten zijn tegenwoordig wel stopcontacten te vinden, maar in Zweden nog niet. Ook als je gaat kamperen in de wildernis zul je moeten gaan denken aan een goede powerbank of zonnepanelen, en dat is veel gedoe. Kortom, voor onze doeleinden lijkt dit een toestel geen goede keus. Heb jij ervaring met het batterijverbruik in de praktijk? Deel het met ons in de reacties onder deze blog!

Conclusie

Afhankelijk van de tocht die je maakt, kun je overwegen een satelliettelefoon of satellietcommunicator mee te nemen. De ontwikkelingen gaan snel en er zijn grote verschillen in prijs, waarbij zowel de aanschaf als het abonnement tellen. Er is de SPOT Gen3 met zijn éénwegcommunicatie tegenover de andere apparaten met tweewegcommunicatie. Daarnaast bieden de verschillende toestellen uiteenlopende extra services zoals (beperkte of volledige) GPS-functionaliteit en het ophalen van weerberichten. Bediening gaat op het apparaat zelf of via een app. Op internet zijn vele reviews en vergelijkingen van de verschillende apparaten te vinden. Schaf een satellietcommunicator ruimschoots vóór je tocht aan en oefen er vooraf mee om het apparaat te leren kennen en je contactpersonen op de hoogte te brengen van jouw tocht en hun rol. Realiseer je dat je ook in een noodgeval een tijd op jezelf en je gezelschap aangewezen bent: hulp komt niet altijd snel. Blijf altijd aan de veilige kant: neem geen extra risico’s omdat je zo’n apparaat bij je draagt. Sluit in alle gevallen een goede reisverzekering af.

Tot slot: we zijn op geen enkele manier verbonden met een leverancier of verkoper van één van de besproken apparaten. Voor de zekerheid willen we je wijzen op onze disclaimer.

Gebruik jij een satelliettelefoon of satellietcommunicator? Deel je ervaringen met ons in de reacties hieronder. God tur!